Nasza opolska gmina Jemielnica, zgłoszona przez Zarząd Województwa Opolskiego do konkursu Europejskiej Nagrody Odnowy Wsi 2024, otrzymała „Złotą” nagrodę. Nagroda ta przyznana została uczestnikom, którzy podejmują wyzwania związane z poprawą przestrzeni życiowej za pomocą zrównoważonych, innowacyjnych i współczesnych projektów oraz zainicjowali holistyczne procesy rozwojowe o wyjątkowej jakości.
Zwycięzcą tegorocznej edycji konkursu Europejskiej Nagrody Odnowy Wsi jest czeska gmina Kostelní Lhota. W grupie „złotej” znalazło się jeszcze siedmiu innych uczestników, ośmiu otrzyma srebrną nagrodę, a trzech brązową. W sumie do tegorocznej edycji konkursu, której towarzyszyło motto przewodnie „Pragnienie przyszłości”, zgłoszonych zostało 21 uczestników (gmin wiejskich lub wsi).
Podkreślić należy, że gmina Jemielnica znalazła się w elitarnym gronie uczestników z Polski, wyróżnionych złotą nagrodą w tym europejskim konkursie. Wcześniej otrzymała ją tylko gmina Gogolin z naszego województwa (2014 r.) oraz miejscowość Dobków z gminy Świerzawa w województwie dolnośląskim (2016 r.). Przyznanie gminie Jemielnica złotej nagrody, jury uzasadniło następującym podsumowaniem:
Gminę Jemielnica zamieszkuje około 7 900 osób, z czego około jedna piąta to mniejszość niemieckojęzyczna. Od 2006 roku gmina jest oficjalnie dwujęzyczna, czego wyrazem są m.in. dwujęzyczne tabliczki z nazwami miejscowości. Szczególnie charakterystyczna jest niezwykle intensywna działalność stowarzyszeń, która w sposób znaczący wpływa na aktywizację i integrację wszystkich pokoleń oraz grup społecznych. W gminie, przy dużym zaangażowaniu i niezliczonych godzinach pracy wolontariackiej, zrealizowano wiele zrównoważonych projektów.
Budowa nowego przedszkola ze żłobkiem jest wzorcowa dla całego regionu zarówno pod względem architektonicznym, jak i dzięki wykorzystaniu energii odnawialnych. Na szczególną uwagę zasługuje rewitalizacja zabytkowego spichlerza oraz przekształcenie zabytkowej karczmy w wiejski dom kultury a także utworzenie wsi tematycznej prezentującej historię życia wiejskiego. Wszystkie te projekty charakteryzują się wyjątkowo wysokim poziomem społecznego zaangażowania i pełnym szacunku podejściem do dziedzictwa historycznego.
Innym celem społeczności jest troska o wykorzystanie istniejących zasobów. Wyraża się to w haśle „rewitalizacja zamiast nowego budownictwa” i w przystosowaniu zabytkowych budynków do współczesnych potrzeb. Mieszkańcom gminy Jemielnica udało się znakomicie wzmocnić tożsamość wsi, a jednocześnie wzbudzić pragnienie przyszłości.
Dwudziestoosobowe jury, w skład którego wchodzili eksperci z kilku krajów europejskich, wyraziło entuzjazm w związku z niezwykle wysokim poziomem nadesłanych prac; w praktyce do Europejskiej Nagrody Odnowy Wsi z różnych krajów i regionów zgłoszono jedynie absolutnie wybitne, najlepsze projekty, z których wszystkie znajdują się w wyjątkowo przyszłościowych procesach rozwojowych – cieszy to jednak fakt, że coraz trudniej jest wyłonić jednego zwycięzcę. Nawet drobne „braki” zazwyczaj prowadzą do przyznania „tylko” srebra lub brązu.
„Jeszcze kilka lat temu prawie wszyscy tegoroczni uczestnicy byliby sklasyfikowani w najwyższej kategorii, dlatego też trudno to porównać z oceną wsi czy gmin ocenianych w poprzednich konkursach” – wyjaśniła Theres Friewald-Hofbauer, zarządzająca dyrektor Europejskiego Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i Odnowy Wsi, które od 1990 roku co dwa lata organizuje Europejską Nagrodę Odnowy Wsi.
Jury podczas oceny położyło szczególny nacisk na sam proces, szczegółowo zbadało warunki wyjściowe społeczności i rozwój, jaki nastąpił w tych warunkach, jeszcze większą wagę przywiązując do strategii, metodologii, jakości partycypacji obywatelskiej i interakcji różnych zainteresowanymi stronami z uczestniczących wsi i gmin.
Jak stwierdziła przed posiedzeniem jury Johanna Mikl-Leitner, przewodnicząca Europejskiego Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i Odnowy Wsi oraz gubernator Dolnej Austrii, w rywalizacji o Europejską Nagrodę Odnowy Wsi 2024 nie ma przegranych, wręcz przeciwnie:
„Ponieważ poznanie projektów rozwoju wsi na najwyższym poziomie i wymiana doświadczeń w całej Europie sprawia, że wszyscy uczestnicy są zwycięzcami.”
Będzie to szczególnie widoczne podczas ceremonii wręczenia nagród, która odbędzie się w dniach 12–14 września 2024 r. w zwycięskiej gminie poprzedniego konkursu, Stadtschlaining w Burgenland w Austrii. Będzie to punkt kulminacyjny wielodniowego wydarzenia obejmującego wycieczki, wystawy, warsztaty i spotkania kulturalne i okaże się głównym europejskim świętem charakteryzującym się dużym „pragnieniem przyszłości”, ale także inicjującym wiele partnerstw miejskich i transferu wiedzy.
